Artikkel: Ikke kast gift på bålet

How to enable javascript in your browser

Ikkje kast gift p\u00e5 b\u00e5let<\/h2>\n

P\u00e5 sankthansaften tenner vi b\u00e5l over heile landet, men ikkje alle veit at det dei kastar i flammane b\u00e5de kan vere helse- og milj\u00f8skadeleg. Her er tinga som ikkje skal p\u00e5 b\u00e5let, s\u00e5 unng\u00e5r du giftig stemning under feiringa.<\/p>\n

P\u00e5 sankthansaften, eller andre h\u00f8ve vi tenner b\u00e5l, er det ikkje berre p\u00f8lser og pinnebr\u00f8d som finn vegen inn i flammane. B\u00e5tar, dekk, madrassar, plastm\u00f8blarr, tekstilar og treverk hamnar der \u00f3g. Dette er ting som kan innehalde skadelege stoff, og som kan ha alvorlege konsekvensar for b\u00e5de helse og milj\u00f8 hvis dei blir brent. Difor er det berre hageavfall, og reint og ubehandla tre, som skal p\u00e5 b\u00e5let. Alle gode ting er reint tre.<\/p>\n

Cocktailen du ikkje vil ha<\/h3>\n
N\u00e5r milj\u00f8farleg avfall blir brent kan stoffa som slepp ut vere skadelege i seg sj\u00f8lv, eller s\u00e5 kan dei reagere med andre stoff, og danner ein cocktail av milj\u00f8gifter i oska og r\u00f8yken fr\u00e5 b\u00e5let. R\u00f8yken er ikkje bra for folk kring b\u00e5let, og oska hamnar lett i vatnet i n\u00e6rleiken av b\u00e5let, der den kan gjere skade p\u00e5 dyr, menneskje og natur. Milj\u00f8gifter kan vere hormonforstyrrande og kreftframkallande, eller s\u00e5 kan dei skade arvestoff, nervesystem og reproduksjonsevne. Det er difor vi seier at korleis du feirer sankthans er opp til deg, men at kva du kaster p\u00e5 b\u00e5let ang\u00e5r oss alle.<\/p>\n

Dette m\u00e5 du halde langt unna sankthansb\u00e5let:<\/h3>\n
\n
Maling, lakk og lim<\/strong>, som vi ofte finn i kombinasjon med m\u00f8blar og treverk, kan innehalde ei rekke milj\u00f8farlege stoff. Blant anna bly, bisfenol A, ftalater, kadmium, krom, klorparafinar og organiske l\u00f8ysemiddel.<\/li>\n
Mjuk plast<\/strong> kan innehalde ftalater.<\/li>\n
Trykkimpregnert trevirke<\/strong>, det vil seie treverk som er satt inn med impregneringsmiddel under h\u00f8gt trykk, inneheld arsen som blir omdanna til arsenikk n\u00e5r det blir brent.<\/li>\n
Elektriske produkt<\/strong> som datamaskiner, radioar og tv-apparat kan blant anna innehalde bromerte flammehemmarar og kvikks\u00f8lv.<\/li>\n<\/ul>\n
Reglane for tenning av sankthansb\u00e5l kan variere fr\u00e5 stad til stad. Sjekk difor alltid f\u00f8r du tenn p\u00e5. Felles for alle er at det er ulovleg \u00e5 brenne milj\u00f8farlig avfall, jf. \u00a7\u00a7 7 og 11 i Forureiningsloven. Det krevjer \u00f3g at du m\u00e5 ta omsyn slik at det ikkje oppst\u00e5r brann eller skade kring deg, jf. \u00a75 i Brann og eksplosjonsvernloven.<\/p>\n
Men. Kor skal avfallet som ikkje skal p\u00e5 b\u00e5let?<\/h3>\n
Impregnert treverk og malingsspann med restar i skal du levere som farleg avfall. Elektriske og elektroniske produkter kan du levere til gjenvinningsstasjonen, eller til butikkar som sel same type elektronikk. Brukbare m\u00f8blar kan leveras til ombruk, mens \u00f8ydelagde m\u00f8blar m\u00e5 du levere p\u00e5 gjenvinningsstasjonen. Er du framleis i tvil om korleis du skal sortere noko, sjekk sortere.no<\/a> for svar.<\/p>\n
Milj\u00f8gevinsten som ikkje g\u00e5r opp i r\u00f8yk<\/h3>\n
Ved \u00e5 gjenvinne og samle inn milj\u00f8farleg avfall, og andre ting som ikkje skal p\u00e5 b\u00e5let, s\u00f8rgjer vi for at helse- og milj\u00f8skadelege stoff g\u00e5r inn i et lukka krinsl\u00f8p. P\u00e5 den m\u00e5ten kjem ikkje milj\u00f8farlege stoff p\u00e5 avvegar, kor dei kan skade natur, dyr og menneskje.<\/p>\n
EKSTRA FAKTABOKS<\/h2>\n
I dag er sankthansb\u00e5let noko me samlar oss rundt, men visste du at b\u00e5let opprinneleg hadde ein overtruisk funksjon? I f\u00f8lge Store Norske Leksikon skulle elden verne oss mot vonde makter, sidan mange trudde at hekser samla seg p\u00e5 sankthansaften. I dag har sankthansfeiringa lite med vonde makter \u00e5 gjere, men det fins andre sider ved b\u00e5lbrenninga som vi m\u00e5 passe p\u00e5.<\/p>\n»}}},»blockName»:»acf\/file»}’ class=»reft-gb-preview»>

Forslag bilde og bildetekst

Finn bilde i bildebank (filtrer på merkedager og farlig avfall).

BM: OPP I RØYK: Hvordan du feirer sankthans er opp til deg, men hva du kaster på bålet angår oss alle. Naturen. Menneskene. Dyrene. Fordi noen produkter inneholder skadelige stoffer, som kan ha alvorlige konsekvenser for både helse og miljø hvis de blir brent. Illustrasjon: Marianne Heggenhougen/LOOP.

NY: OPP I RØYK: Korleis du feirer sankthans er opp til deg, men kva du kastar på bålet angår oss alle. Naturen. Menneska. Dyra. Fordi nokre produkt inneheld skadelege stoff, som kan ha alvorlege konsekvensar for både helse og miljø hvis dei blir brent. Illustrasjon: Marianne Heggenhougen/LOOP.

Kilder:

https://snl.no/b%C3%A5lbrenning
https://snl.no/sankthans
Miljødirektoratet.